SIDEWALK (S)PACES
Vertrekpunt Maanplein 51 Heerlen. Binnenstad Heerlen
za 11.03.2023 + zo 12.03.2023
16.00 uur (za) + 14.00 uur (zo)
gratis
Kunstenaars hebben het vermogen om nieuwe ruimtes te ontdekken en te onderzoeken, zich eigen te maken en te gebruiken. In Heerlen en omgeving, worden (leegstaande) winkelruimten en andere openbare locaties getransformeerd tot een levendig decor dat zich opent naar de dans. Professionele choreografen en beeldend kunstenaars werken onder leiding van gerenommeerde tutors aan de opdracht om eigenzinnig vocabulaire te ontwikkelen op het snijvlak van de tijdgebonden- en beeldende kunsten. Zij vinden elkaar in een kwetsbare, tijdelijke en gedurfde actie die vragen oproept over lichamelijkheid en ruimte, over mens-zijn, aanwezigheid en interactie.
Tijdens schrit_tmacher Festival 2023 wordt een tweeluik (S)Paces gepresenteerd:
SEEK THERMAL
Kunstenaar Thomas Swinkels en dansers Audrey Apers en Chiara Monteverde.
Tutor Meta Knol.
Glaneuses et Vers de Terre
Choreograaf Emilie Gallier, beeldend kunstenaar Nina Boas en kunstenaar/boekenmaker Nienke Terpsma.
Tutor Debra Solomon.
SEEK THERMAL
Het is nauwelijks een verrassing dat het woordenboek Collins het woord ‘permacrisis’ selecteerde als woord van het jaar 2022. Als we denken aan de enorme menselijke impact op de aarde, dan denken we aan dingen die zo groot en sinister zijn dat we ons er nauwelijks toe kunnen verhouden. Dit discours dreigt mensen in een toestand van totale verlamming te brengen waarin niets meer mogelijk lijkt. Maar als we terug inzoomen kunnen we zien dat door bijvoorbeeld blootsvoets over een betonnen vloer te lopen, de temperatuur van het gebouw stijgt of als twee handen tegen elkaar wrijven er warmte ontstaat. Ons lichaam is belangrijk, we vergeten het alleen op te merken…
Door te werken met een thermische camera verschuiven we het alledaagse perspectief van wat we zien en ervaren. Het lichaam en de beweging van de performer laten sporen na die ons doen nadenken over de verwevenheid van het lichaam met zijn omgeving. We willen de afdrukken zichtbaar maken die normaal ongezien blijven voor het menselijk oog. Op die manier proberen we ruimte te maken voor een dialoog met meer zachtheid om zo een alternatief te bieden voor het dominante apocalyps-scenario.
Performance SEEK THERMAL is een gezamenlijk transdisciplinair onderzoeksproject van Chiara Monteverde, Thomas Swinkels en Audrey Apers. Tutor Meta Knol.
SEEK THERMAL is ook te zien op zondag 26 maart in Buitenplaats Kasteel wijlre als onderdeel van Sidetalk (S)PACES.
Over de makers
Thomas Swinkels is een in Berlijn gevestigde kunstenaar uit Nederland. Zijn werk beweegt zich tussen sculptuur, fotografie, video en installatie en is beïnvloed door de tijd dat hij ineen kraakpand woonde. Thomas beschouwt zijn werk als parasitair: het voedt zich met gevonden objecten, low-fi-technologieën en verhalen uit zijn directe omgeving. Deze nadruk op lokaliteit is zowel een voorwaarde voor als een ambitie van zijn werk. Hij studeerde aan de AKV | St.Joost in Breda, was deelnemer aan De Ateliers in Amsterdam. Hier ontmoette hij Anders, Frieder en Henna met wie hij het kunstenaarsinitiatief Root Canal (www.rootcanal.eu) organiseert. Niet gebonden aan een vaste ruimte initieerden zij projecten in een camper, Althuis Hofland Gallery (NL), P/////AKT (NL), De Vleeshal (NL) en een zolder in Amsterdam-Oost. Zijn werk is onder meer gepresenteerd bij Buzzer Reeves (DE), Billytown (NL), Beelden in Leiden (NL), Spirit shop (PT), Annie Gentils Gallery (BE), P/////AKT (NL) en De Appel (NL). Hij wordt ondersteund door het Mondriaan Fonds
Audrey Apers (Belgie) studeerde aan de Koninklijke Balletschool Antwerpen, behaalde haar bachelor Moderne Theaterdans aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en danste vervolgens bij SALLY Dansgezelschap Maastricht, Leine Roebana Amsterdam, Arno Schuitemaker en Romeo Castellucci. Als artist in residence bij Danslab van SALLY Dansgezelschap Maastricht maakte ze Daydream Space, Remote en Labour of Love. Audrey volgt een Master in Theaterregie aan het RITCS Erasmushogeschool Brussel. Hier creëerde ze de voorstelling Gravity is a Regime wat op een speelse manier de absoluutheid van de zwaartekracht en andere schijnbaar onwrikbare structuren in vraag probeert te stellen. In juni 2023 volgt haar afstudeervoorstelling Vulcanize Me waar ze 2 vrouwelijke performers te midden van een gestileerd vulkanisch landschap plaatst. Ze zoeken naar een systeem waar plaats is om te ontploffen. Een ruimte waar lichamen in opstand komen, waar ontembare vrouwen, moedergodinnen en motorbabes regeren.
Audrey ontwikkelde eerder samen met visueel kunstenaar Tanja Ritterbex, twee korte performances voor SIDEWALK (S)Paces waarbij ze de rol van de vrouw in de huidige consumptiemaatschappij in vraag stellen.
Chiara Monteverde is een Italiaanse danseres gevestigd in Brussel. Ze studeerde in 2015 af in kunstgeschiedenis aan de Università degli Studi di Torino en studeerde dans in Milaan bij het DanceHaus Susanna Beltrami. In 2016 verhuisde ze naar Brussel waar ze als autonoom maker haar pad vervolgde. Ze werkt met kunstenaars uit verschillende disciplines en achtergronden. Met een aantal van hen ze richtte ze de community Artist Commons in Brussel op. Zij delen een ruimte, tijd, soms een praktijk. De community ondersteunt jonge kunstenaars om hun eigen werk te ontwikkelen, organiseert openbare performatieve evenementen en exposities, creëert het netwerk tussen kunstenaars met verschillende achtergronden. Monteverde is betrokken bij underground performative projects. Ze werkte o.a. bij Troubleyn, Jan Fabre en choreograaf Valeria Magli
Kunsthistorica Meta Knol werkt op het snijvlak van cultuur, wetenschap en samenleving. Momenteel is ze directeur van Leiden European City of Science 2022, een wetenschapsfestival van 365 dagen voor iedereen met een nieuwsgierige geest. Daarvoor gaf ze, als directeur van Museum De Lakenhal in Leiden, leiding aan de prijswinnende restauratie en uitbreiding. Meta is medeoprichter van het Ministerie van de Toekomst. Ze bekleedt bestuursfuncties in de culturele sector (o.a. Vereniging Rembrandt, Kunsten92), maakte deel uit van de Commissie Collectie Nederland van de Raad voor Cultuur, en is lid van de Programmacommissie van de Nationale Wetenschapsagenda (NWO). Meta woont met haar gezin op een natuurinclusieve boerderij in de buurt van Leiden, waar ze een kudde Lakenvelder koeien houden op 36 hectare veenweidegrond.
Glaneuses et Vers de Terre
Bookworms and the Worm book
Met Glaneuses et Vers de Terre onderzoeken we manieren om ons met het landschap te engageren, in plaats van dat te ervaren als een decor of visueel spektakel. We zoeken naar werkwoorden, bewegingen en houdingen die ons verbinden met de aarde en de lucht. Hoofd omlaag en kont omhoog, buigen we ons naar het leven buiten ons blikveld: wormen diep in de grond, vogels achter de horizon. Gebogen worden we lichamen van wortels en waterval, cyclische processen van regeneratie voedend.
Glaneuses et Vers de Terre (Gleaners en de Worms) is een onderzoeksproject waarin de praktijken samenkomen van choreograaf Emilie Gallier, beeldend kunstenaar Nina Boas en kunstenaar/boekenmaker Nienke Terpsma. Tutor Debra Solomon. Bookworms and the Worm-book is gemaakt op uitnodiging van Karin Post voor het programma SIDEWALK (S)Paces tijdens schrit_tmacher Festival.
Over de makers
Emilie Gallier is choreograaf en onderzoeker gevestigd in Leiden, werkzaam tussen Nederland en Frankrijk (Normandië) waar ze opgroeide en is nu medeoprichter van een plek – ‘Les Minieres’ – op het snijvlak van regeneratieve landbouw en kunstpraktijken. Ze werkt door middel van dans en choreografie in multimodale en multidisciplinaire omgevingen. Samen met anderen ontwikkelt ze performances, publicaties, eetbare documenten, viscerale praktijken, dansen, dromen, gesprekken en peer exchange binnen ruimtes van het podium, pagina, telefoon, studio’s, velden. Haar interesses zijn experimentele podiumkunstenpraktijken, poëtische documentatie, lezen als participatie, het ongeschrevene dat gedijt in het geschrevene, verstrengelde ecosystemen, levende bodems.
From bookworms to worms, tussen bossen en op de velden van Les Minières, ontmoet ze oude en nieuwe artistieke partners – zoals nu Nina Boas en Nienke Terpsma. Samen trainen ze hun ogen om anders te zien, om samen te schrijven, boeken vast te houden, te lopen, eetbare planten te plukken, te tuinieren, papier te beeldhouwen. Choreography and research www.post-cie.com Gardens and practices www.lesminieres.org THIRD tutor https://www.atd.ahk.nl/das-research/third/
Nina Boas (Frankrijk) woont en werkt in Amsterdam. Ze studeerde in 2003 af aan de AKI, ArtEZ te Enschede. Sindsdien ontwikkelde ze een praktijk in performance art en kwam geleidelijk aan terecht in het theatercircuit. In 2012 maakte ze een theatrale voorstelling bij Feikes Huis en een paar jaar later in 2016 studeerde ze af aan de masteropleiding DAS theater te Amsterdam. Boas is sinds 2009 mede-oprichter van PAE (Performance Art Event) en onderdeel van het performance ensemble TRICKSTER. Boas programmeerde een performance art event in het Amstelpark in 2018 getiteld Echo’s of Shamanism en sindsdien is het focuspunt van haar kunstpraktijk steeds vaker: het inspireren tot self healing. Momenteel werkt Boas mee aan de voorstelling Wij Wolf van Profound Play als scenograaf in productie bij Grand Theatre in Groningen en is ze onderdeel van het kunstenaarsduo Botanic Circus.
Nienke Terpsma is beeldend kunstenaar en boekontwerper. Ze studeerde fine-art, was film-operateur in een filmhuis, fotograaf voor tijdschriften, en hulp in een kwekerij. Na een MA redactioneel ontwerp aan de Werkplaats Typografie werkt ze in verschillende rollen nauw samen met kunstenaars, auteurs en uitgevers aan boek- en andere projecten. Sinds 2004 maakt zij samen met Rob Hamelijnck het reizend artist-(maga)zine voor non-academic research Fucking Good Art. FGA houdt zich bezig met veldonderzoek naar de humus, het leven rond de kunst, (locale) condities van kunst en cultuur, met een speciale interesse in mondelinge geschiedenis, ideëengeschiedenis, anarchisme, zelforganisatie en DIT—do it together. FGA verschijnt onregelmatig, meestal op papier, vaak als radio of online, en soms als ruimtelijke installatie in museale context – en altijd vanuit locale context en in dialoog met andere makers en denkers. Van 2012 tot 2018 core tutor bij MTP/Master of Choreography, Artez, Arnhem.
Debra Solomon (www.urbaniahoeve.nl; www.whoiswe.nl)
Meta Knol over SIDEWALK (S)PACES
(S)PACES – omdat er geen hiërarchie is tussen lichaam aan ruimte
Kijk maar, het dansende lichaam zelf is een sculptuur. Het is de kern waar alles om draait. Ruimte om lichaam. Lichaam om ruimte. Het is krachtig, krachtdadig, veerkrachtig en gespierd, maar evengoed zacht, buigzaam, vergankelijk en kwetsbaar.
Het lichaam van de danser is een instrument, min of meer gestuurd door de onzichtbare hand van de choreograaf. Een lichaam waarvan de beweging en uitdrukkingskracht worden voorgeprogrammeerd door een ander. Een lichaam dat een tijdelijke overgave mogelijk maakt aan impulsen van buiten: de choreograaf, andere dansers, muziek, de ruimte, het licht. Een lichaam dat als een seismograaf door de ruimte beweegt, maar dat ook altijd in zichzelf opgesloten zal blijven, even hermetisch als een oester, omdat het nu eenmaal een eigen fysionomie heeft, eigen emoties, een eigen uitdrukkingskracht, en bovenal: een eigen ik.
Het lichaam is een uitdrukking van identiteit. Jouw lichaam is jouw kern, dat waar alles om draait, for better and for worse. Daar kun je op worden teruggeworpen, of je in verschuilen, je kunt ermee onderhandelen of juist naar buiten treden. Maar in de dans draait alles altijd om jou én die ander, om jou én al het andere om je heen. Volgens choreograaf, curator en kunstenaar Karin Post wordt dans pas echt interessant als dat betekenisvolle spanningsveld wordt opgezocht tussen enerzijds die authentieke, persoonlijke bewegingstaal van dansers, en anderzijds die allesomvattende, overweldigende context van culturele tradities en projecties, nieuwe impulsen en ontwikkelingen. Met haar grensverleggende experimenten weet Karin Post daar als geen ander doorheen te navigeren. Moderne dans, hiphop en fanfare, William Forsythe, Merce Cunningham en Italiaanse futuristen, punk en dadaïsme, machines en motion capture, culinaire uitspattingen en hedendaagse kunst, bij elkaar vormen ze het avontuurlijke palet waaruit Post haar Gesamtkunstwerke aaneen rijgt.
Geen wonder dat de samenwerking met schritt_tmacher een goede match bleek te zijn. Die samenwerking begon een jaar of zeven geleden, en leidde toen meteen al tot een spectaculair project: de tentoonstelling PUNK+DANS+KUNST bij Schunck in Heerlen, die door Post als gastcurator werd samengesteld. De film Hail the New Puritan, waarmee cultdanser en choreograaf Michael Clark en mediadance-pionier Charles Atlas in 1986 de danswereld op zijn kop zetten, vormde de inspiratiebron voor een stampende tentoonstelling vol dans, muziek en beeldende kunst. Tijdens het schritt_tmacher festival 2018 gebeurde er van alles in- en omheen, waarmee de tegencultuur van punk en andere angry movements nieuw leven in werd geblazen.
Een jaar later, in 2019, stond Gisèlle centraal. In het hoofdprogramma bracht de Zuid-Afrikaanse choreograaf Dada Masilo een nieuwe interpretatie van het dit klassieke ballet, geïnspireerd op de dans uit de townships, vermengd met genderissues en feminisme. Voor Post was het aanleiding om het verband tussen hiphop en romantiek te onderzoeken: in Salon Romantiek NU plaatste ze de aantrekkingskracht van het westerse romantische ballet in de context van de hedendaagse urban dans- en gemeenschapscultuur. Het leidde tot samenwerkingen met balletmeester Rachel Beaujean en cultuurfilosoof Maarten Doorman, en tot een ongoing online productie: Hip Hop High Romantic Moves, met onder andere de Franse hiphop choreografe Anne Nguyen.
Zelf had Post als jonge danser-choreograaf in 1990 deelgenomen aan de legendarische Gulbenkian International Course for Professional Choreographers en Composers, die sinds de jaren zeventig jaarlijks in Londen en Wakefield Bretton Hall (West Yorkshire) gegeven werd, onder aanvoering van legendarische duo’s zoals John Cage & Merce Cunningham, of Philip Glass & Lucinda Childs. Gedurende twee weken werden de deelnemende dansers, choreografen, musici en componisten onderworpen aan het regime van één open opdracht per dag, waarbij alles draaide om de dialogen die spontaan ontstonden tijdens het maakproces. Het was een vorm van interdisciplinair, artistiek onderzoek die ze daarna nooit meer heeft losgelaten. De ‘makersdroom’ van Post is dan ook om een eigentijds remake van de Gulbenkian Course te ontwikkelen voor schritt_tmacher. DANCE EXTRA zou een intensieve ontwikkelcursus van één week worden, niet alleen voor choreografen, componisten, dansers en musici, maar ook voor beeldend kunstenaars en jonge makers. Het plan daarvoor werd voor 2020 al gemaakt, maar kon vanwege de coronapandemie niet worden uitgevoerd.
In de slipstream ervan ontstonden in 2021 en 2022 wel andere projecten, die zich flexibeler konden voegen naar de beperkingen van de pandemie. Tijdens SIDEWALK en (S)PACES vondenlive performances, pop-ups en crossovers plaats in leegstaande winkelpanden en op andere onverwachte plekken in Heerlen, waardoor de stad zelf een podium werd. Zo creëerden danser en regisseur Audrey Apers en beeldend kunstenaar Tanja Ritterbex met de performance Catch22 een absurdistische winkelervaring, en maakte Post met Anne Nguyen, lokale dansers en graffitikunstenaars de workshop-performance Dirty Little Virus. Het publiek stond er soms wel even van te kijken, maar anderzijds riepen deze acties in de openbare ruimte ook herkenning en plezier op, zoals bij het imposante Ballet Mécanique 2.0, dat in 2022 werd uitgevoerd op het plein voor Schunck, in het kader van het thema MENS EN MACHINE. In 1925 presenteerden de schilder Fernand Léger en de componist George Antheil hun experimentele meesterwerk Ballet Mécanique op de Ausstellung neuer Theatertechnik in Wenen. Geïnspireerd op dit dadaïstische experiment maakte Post in coproductie met onder meer het Scapino Ballet Rotterdam, kunstenaar Rob Birza, componist Hugo Morales en show & marchingband Advendo een openluchtvoorstelling waarbij de industrieel ogende patronen van marcherende koperblazers plotsklaps werden doorsneden met hectische, experimentele dansbewegingen.
In 2023 volgt de derde serie van SIDEWALK, over de relatie tussen mens en natuur. Zo werd performance kunstenaar Emilie Gallier geïnspireerd door het boek over wormen dat Charles Darwins in 1881 publiceerde. Samen met de kunstenaars Nienke Terpsma en Nina Boas verdiept ze zich in het onderaardse leven van de regenworm. Ze worden daarin bijgestaan door tutor Debra Solomon, die in Amsterdam de Urbaniahoeve bestiert, een sociaal laboratorium voor de opzet van voedselbossen, gebaseerd op het regeneratieve gedachtengoed waarbij mens en natuur met elkaar in balans zijn. En beeldend kunstenaar Thomas Swinkels is samen met choreograaf Audrey Apers en danser Chiara Monteverde een onderzoek begonnen naar de restwarmte van het menselijk lichaam, die met behulp van een warmtecamera kan worden opgespoord en vastgelegd. Want terwijl de wereld in een staat van permanente crisis verkeert, een crisis die vaak genoeg een verlammende uitwerking op ons lijkt te hebben, laten die restjes warmte zien dat onze lichamen ertoe doen. Dat wij er zijn, in het hier en nu, en dat we invloed hebben. Dit onderzoek, waar ik zelf ook als tutor bij betrokken ben, zal worden getoond in het Maankwartier en bij Hedge House in Wijlre.
Door deze en andere ad-hoc combinaties te maken, voegt Post toch elementen van de Gulbenkian Course toe, al is het op bescheiden schaal. Het leidt tot nieuwe (S)PACES, tot nieuwe ruimte voor maak- en denkkracht, en tot nieuwe samenwerkingen. Zo heeft ze in de afgelopen jaren voor schritt _tmacher een eigenwijs en eigenzinnig totaalprogramma neergezet, waarbij moderne dans steevast in verband werd gebracht met andere (kunst)disciplines, omlijst met debatten, workshops, films, visuele presentaties en andere bijzondere ontmoetingen. Post heeft in Heerlen en omstreken alternatieve, werkelijke, ongepolijste ruimtes opgezocht waarin dansers, beeldend kunstenaars, musici, choreografen, filmers en vrije geesten vrijelijk konden experimenteren. Zonder dwingende beloften vooraf, zonder vaste structuren, en zonder een voorspelbaar eindspel. Dat is bijzonder, want er zijn tegenwoordig nog maar weinig plekken waar kunstenaars echt gelegenheid krijgen om het wiel opnieuw uit te vinden.
Heerlen, waar de rauwe werkelijkheid zich onontkoombaar opdringt, is bovendien een stad waar dit bij uitstek past. Hier wordt de urgentie van verandering dagelijks gevoeld. De vraag, hoe je jezelf daarin als individu opstelt – als Heerlenaar, als kunstenaar – is even relevant als de vraag in welke mate de omgeving (jouw huis, jouw werkplek of hangplek) je gedrag en bewegingsruimte aansturen. Als je er op die manier naar kijkt, dan is de danser misschien wel het meest treffende symbool van de verhouding tussen mens en omgeving, tussen lichaam en ruimte. Want daarin komt alles samen. En de Key of Life, dat is dan misschien wel het koesteren van die open, empathische verhouding tussen jou en de wereld om je heen. Karin Post laat zien dat je ook daarin grenzen moet blijven opzoeken. Wie openheid nastreeft, moet onvoorspelbaarheid durven toelaten. Want alleen dan kun je in andere S(PACES) terecht komen.
